216
dün gece sayın bakanımızın yaptığı yeni vakalar ile ilgili açıklamalardan sonra sosyal medyada italya istatistiği ile bizim istatistiklerimiz karşılaştırılarak hesaplar yapılmaya başlandı. öncelikle bu konu hakkında bir ekonometrici olarak bir şeyler söylemek isterim. istatistik bu şekilde işlemez arkdaşlar. insanların gün içerisinde gezdiği, tozduğu, bulunduğu yerin bile kritik olduğu bir durumda gün/hasta oranına bakılarak matematik yapılmaz. onlarca etkenin içinde bulunduğu denklem için c1 hesabı yapmak sadece paniğe yol açıyor. eğer italya'daki vaka istatistiğini bir şeyle karşılaştıracaksak- her ne kadar yine yanlış olsa da- bunun yine italya'nın kendisiyle yapılması lazım. orada 3. gün itibariyle hasta sayısı 3 ve 6. günde 300 diye bizde de aynı senaryoyu beklemek istatistik bilimine aykırı. doğru karşılaştırma ancak şu şekilde olur: 3. günden 6. güne meydana gelen artış hiçbir dış etken yokken yayılma hızı ise doğrudur ama belliki o yayılma hızı değil ve bir sürü etken var. oradaki olay 3. günden 6. güne bulaşma olayı değil tam tersi zaten mevcut olan hasta sayısıydı. yani aslında ilk gün bile binlerce hasta vardı italya'da. bizdeki sayı bu şekilde devam etmeyecek elbette artış olacak ama birebir italya ile aynı gitmemizi beklemek istatistiğin alanı değil. her şeyin bir rolü var bu yayılma sürecinde. italyanlar ne zaman önlem aldı? orada ne kadar çinli yaşıyor ve ne kadarı aralık ocak ayında çin'e gidip geldi? ne kadar geç kaldılar? bunlar en önemli sebepler. bizim onlar kadar geç kaldığımıza inanmıyorum. bir kere sosyo-kültürel yapımız farklı. oraya gelen turist sayısı ile bize gelen bile aynı değil. bunların dışında dün gece cnn türk'e konuk olan, şu anki bilim kurulu üyesi prof. dr. sayın ateş kara umreden daha önce dönen 15 bine yakın kişinin kesinlikle muayene edilerek ülkeye alındığını ve risk taşıyanların karantinaya alındığını söyledi. hem de daha suudi arabistan'da kayıtlı vakalar yokken dönenler için bile yapıldığı söyledi. bu adam siyasetçi değil bilimadamı ve sözüne ben şahsen inanıyorum. açıklanan vakalar içerisinde yer alan 3 vatandaşımız umreden gelenler ve pazar akşamı gelenler değil. kısacası adam doğru söylüyor yani. aynı hassasiyeti avrupa ve abd'den gelenlere de illa gösterilmiştir. ne kadar çok önlem alınmışsa o kadar çok güvendeyiz demektir. şu an için yapmamız gereken psikolojik sağlığımızı da en az biyolojik sağlığımız kadar korumak ve en azından resmi açıklamalara itibar etmek.
