4
triatlon yüzme ile başlayıp bisikletle süren ve koşuyla biten son derece zor, kondisyon gerektiren bir dayanıklılık sporudur.
dünyada triatlon
tekvando ile birlikte 2000 sydney olimpiyatları’nda ilk kez olimpiyat kapsamında yer alan triatlon, tekvandonun binlerce yıllık bir geçmişi olduğu düşünülürse, en genç olimpik spordur. dünya, triatlonu 1978 yılında tanıdı. bu tarihte abd’li deniz komandosu john collins ve arkadaşları waikiki yüzme yarışları ile oahu adası’nda yapılan bisiklet yarışlarını honolulu maratonu’yla birleştirerek yeni bir spor dalı yarattılar. bu ilk triatlon yarışı "hawaii triatlonu" adı altında yapıldı ve 15 kişinin katıldığı bu müsabakayı ancak 12 kişi tamamlayabildi. günümüzde ise 100’den fazla ülke federasyonunun bağlı olduğu dünya triatlon birliği (itu) bünyesinde yaklaşık 5 milyon sporcu bulunmaktadır.
2000 sydney olimpiyat oyunları’nda triatlon şampiyonlar
erkekler bireysel
simon whitfield (kanada)
bayanlar bireysel
brigitte mcmahon (isviçre)
türkiye’de triatlon
dünyada olduğu gibi yurdumuzda da çok yeni bir spor dalı olan triatlon yarışlarının ilki 17 ekim 1991 tarihinde alanya’da, 13 ülkeden 120 sporcunun katılımıyla yapıldı. daha sonra geleneksel hâle getirilen alanya triatlonu uluslar arası takvimde de yerini aldı ve 1992 yılında avrupa grand prix’si sayılan "etu ranking"in 20 resmî yarışmasından biri oldu. 22 ekim 1992’deki bu uluslar arası organizasyona 19 ülkeden 198 sporcu katıldı. dünya şampiyonu ingiliz triatloncu spencer smith’in 1 saat 50 dakika ile birinci olduğu bu yarışmada, ikinciliği 1 saat 50 dakika 7 saniye ile bir başka ingiliz sporcu glenn cook, üçüncülüğü ise belçikalı didier volckaert elde etti.
yıllar geçtikçe daha da gelişen uluslar arası alanya triatlonu, 2001 yılında avrupa kupası finali olarak koşuldu. bu yarışma öncesinde avrupa kupa sıralamasında 2. sırada bulunan hollândalı eric van der linden bisiklet parkurunun bitmesine 3 km kala bisikletten düşünce, avrupa kupası’nı elinden kaçırmış oldu. son 3 km bisikletini elinde taşıyarak değişim alanına gelen van der linden, büyük vakit kaybına rağmen yarışmayı 47. sırada tamamlamayı başarmıştı. 2002 ve 2003 yıllarında da avrupa kupası finali olarak başarıyla düzenlenen alanya triatlonu, bu spor dalında avrupa’nın en prestijli organizasyonlarından biridir. türkiye’de bu spor dalında kulüpleşme de ilk kez, alanya tenis triatlon kulübü (attk)’nün kurulmasıyla bu ilçemizde gerçekleşti. bu kulüp, 1991 yılında düzenlenen alanya triatlonu sonrasında bizi avrupa’da temsil etmeye başladı. eylül 1992’de triatlon, bisiklet federasyonuna bağlandı. 1994 yılında avrupa triatlon serileri’nin finali 9 ülkeden 300 sporcunun katılımıyla alanya’da yapıldı. türkiye triatlon şampiyonası’nın ilki temmuz 1995’te enka sadi gülçelik tesislerinde düzenlendi.
2001 yılında ise türkiye triatlon federasyonu kurularak bu spor dalının gelişimi konusunda büyük bir adım atılmış oldu. federasyonun ilk başkanı ise, hâlen görevine devam eden halil kılıçoğlu’dur. 7 eylül 2002 tarihinde istanbul büyükada’da yapılan ve 8 ülkenin katıldığı balkan triatlon şampiyonası’nda türkiye’nin takım hâlinde üçüncü olması da gelecek için büyük umutlar vermiştir. gsgm kayıtlarına göre nisan 2004 itibarıyla ülkemizde kulüp veya ferdî lisanslı triatloncu sayısı 341’dir (57 bayan, 284 erkek). bunların faal olanlarının sayısı ise 21’dir (2 bayan, 19 erkek).
kurallar
triatlon, üç spor dalından oluşan bir yarışmadır. uluslar arası müsabakalar sırasıyla; yüzme, bisiklet ve koşu bölümlerinden oluşmaktadır. bu sırayı değiştirmek ya da bölümlerinden birisinin yerine dayanıklılık gerektiren bir başka spor dalı koymak, resmî yarışlarda olmasa da gösteri amaçlı organizasyonlarda mümkündür.
yüzme: genel olarak açık sular, deniz, göl, nehir gibi yerlerde hazırlanan geniş parkurlarda yapılır. parkurun çıkış noktası, yarışmacıların suya rahatça girebilmesi için geniş tutulur. yarışmacılar bone takarlar. yarış numaraları kol ve bacaklara sabit mürekkeple yazılı olup, katılımcılar yüzme sırasında kendilerine avantaj sağlayacak herhangi bir nesne kullanamazlar. yüzmeyi bitiren sporcular, karaya çıkınca diğer etaba başlamak üzere, bisiklet parkuruna koşarlar ve kısa sürede hazırlanarak yarışa devam ederler. hazırlanma süresi, toplam yarış süresine dâhildir.
bisiklet: yüzme parkurunu tamamlayan yarışmacılar, bisikletleri ile, önceden belirlenmiş parkuru herhangi bir yardım almadan tamamlarlar. kıyafet olarak şort ve tişört kullanırlar. yarışmacılar kask giymek ve sırtlarına yarış numarası takmak zorundadırlar. yarış esnasında bisiklette meydana gelebilecek tüm arızaları yarışmacının kendisi gidermek zorundadır. bir yarışmacı diğer bir yarışmacıya, onu geçme dışında 10 metreden fazla yaklaşamaz. rüzgârına gitme kuralı’ olarak adlandırılan, triatlona özgü bu kurala sporcuların uymaması durumunda, hakemler diskalifiyeye kadar varan cezalar verebilirler.
koşu: bisiklet parkurunu tamamlayan yarışmacılar, bisikletlerini bırakıp koşu için hazırlanırlar. bu süre de toplam yarış süresine dâhildir. yarış parkuru önceden belirlenmiş, trafiğe kapalı, sert zeminli yollardır. yol boyunca kurulan istasyonlarda yarışmacılara su ve meyve verilir. varış hattı belirgin bir şekilde hazırlanır ve yarışmacılar bu hattı geçerek yarışmayı tamamlarlar.
triatlon kategorileri
triatlon yarışmaları bayanlar veya erkekler arasında, yıldızlar gençler ve büyükler kategorilerinde yapılır. dört ayrı triatlon sınıfı bulunmaktadır. bunların en yaygını olan "olimpik triatlon" 1.5 km yüzme, 40 km bisiklet ve 10 km koşudan meydana gelir. bu kategoride ideal tamamlama süresi erkeklerde 1 saat 50 dakika, bayanlarda ise 2 saat civarındadır. olimpik mesafenin yarı ölçülerinde olan "sprint triatlon" resmî yarışlarda artık uygulanmamaktadır. diğer sınıflar ise "uzun mesafe" ve "ultra triatlon"dur.
triatlon'da olimpiyat şampiyonlari
erkekler
2000 s.whitdfield kanada
2004 h.carter y.zelenda
bayanlar
2000 b.mcmahon isviçre
2004 k.allen avusturya.
not: alıntı.