45
(bkz: #1544770)
http://inciswf.com/biziyibiliriz.swf
ey magician! dilimizi sizden öğrenecek değiliz.
öncelikle şunları bir yana ayıralım:
2. "azimle sıçan duvarı deler" değil, "azimli sıçan duvarı deler" biçimindedir.
3. "göz var nizam var" değil, "göz var izan var." biçimindedir. (izan: anlayış, anlama yeteneği. nizam: düzen, kural)
5. "aptala malum olurmuş" değil, "abdala malum olurmuş" biçimindedir. (aptal: alık. abdal: derviş)
8. "saatler olsun" değil, "sıhhatler olsun" biçimindedir. (sıhhat: sağlık)
geri kalanı için eksik ve yanlış bilgiler var:
1. "güzele bakmak sevaptır" değil, "güzel bakmak sevaptır" biçimindedir.
dil yaşayan bir varlıktır, sürekli değişir ve gelişir. deyimler de dili yaşatan halkın ağzında değişip, aslından çok farklı anlamları kazanabilirler. sözkonusu deyim artık "bakışın güzelliği"ni değil "bakılanın güzelliği"ni vurguladığından kullanılması yanlış değildir. ne de olsa galat-ı meşhur lugat-ı fasihten evlâdır.
4. "eşek hoşaftan ne anlar" değil, "eşek hoş laftan ne anlar" biçimindedir.
anlamı birinci örnektekinden de radikal bir biçimde değişmiş olmasına rağmen yine de "hoşaf"ın kullanımında bir sakınca yoktur. anlamı değişse de yanlış değildir. eşek hoş laftan anlamadığı kadar hoşaftan da anlamaz.
6. "kısa kes aydın havası olsun" değil, "kısa kes aydın abası olsun" biçimindedir. (aba bir giysidir ve aydın efesinin abası kısa ve dizleri açıktır.)
kısalığıyla bilinen bir "aydın havası" bulunmadığından "aydın abası" versiyonu daha doğru olabilir. diğer yandan "aba" sözcüğünün kullanılmaması nedeniyle deyimin esas anlamının artık tutunamayacağı da söylenebilir. deyim "iki arada bir derede kalmış" diyebiliriz.
7. "su uyur düşman uyumaz" değil, "sü uyur düşman uyumaz" biçmindedir. (sü: asker)
yaşayan türkçede "sü" sözcüğü "asker" sözcüğünün yerine kullanılmamaktadır. sözcük kullanılmaz olunca halk, anlamca oturan en kolay ve yakın sözcüğe, "su"ya kaymış olabilir. sonuçta anlam problemi de olmadığına göre gönül rahatlığıyla kullanılabilir.
9. "su küçüğün söz büyüğün" değil, "sus küçüğün söz büyüğün" biçimindedir.
tartışılabilir. "sus küçüğün söz büyüğün" deyimi günümüz türkçesine de gayet uygundur. ancak tdk'nn açıklamasına göre deyimde "söz" yerine "yemek" ya da "sofra" sözcükleri de kullanılmaktadır. halk deyişine kolay akılda kalması ve kafiyeli olması için "söz" eklenmiş de olabilir. "sus"lu versiyon muhtemelen bundan sonra anlam sağlanması açısından ortaya çıkmıştır.
10. "elinin körü" değil, "ölünün kûru" biçimindedir. (kûr: mezar, gömüt)
"elinin körü" tıpkı "zıkkımın kökü" gibi bir ünlem deyimi haline gelmiştir. kökeni olduğu iddia edilen "ölünün kûru" ile hiçbir anlam ilgisi kalmamıştır. bu arada alakasız bilgi: kimi rivayetlerde köroğlu da mezarda doğan çocuk anlamında "kûroğlu" olarak geçer.
11. "sıfırı tüketmek" dğeil, "zafiri tuketmek" biçimindedir. (zafir: soluk)
dördüncü cümle için yaptığımız açıklamanın bir benzerini bunun için de yapabiliriz. deyim değiştiği gibi anlam da değişmiştir. artık söz konusu deyim "soluğu tüketmek" değil "sıfırı tüketmek", "hiç parası kalmamak" anlamlarında kullanılmaktadır.
12. "eni konu" değil, "önü sonu" biçimindedir.
günümüz türkçesinde "iyiyden iyiye" anlamına gelen "enikonu" anlamı olmayan bir ikileme gibidir. köken olarak "önü sonu"ndan gelmekteyse bile -ki bilmiyorum- artık ilgisi kalmamıştır. artık bu iki laf birbirinden ayrı olarak türkçede varlıklarını sürdüreceklerdir.
tdk'nın online güncel sözlüğüne göre:
1. "güzele bakmak sevaptır"
2. yok
3. "göz var, izan var"
4. "eşek hoşaftan ne anlar"
5. "abdala malum olur"
6. "kısa kes aydın havası olsun"
7. "su uyur düşman uyumaz"
8. "sıhhatler olsun"
9. "su küçüğün, söz (veya sofra veya yemek) büyüğün"
10. "elinin körü"
11. "sıfırı tüketmek (üçüncü anlam olarak "ölmek" de veriliyor.)"
12. yok
"olması gerekenler" kısmındaki deyimlerle ilgili bir bilgim yok. sorumuluk sevgili magician'a ve paylaşımı aldığı facebook sayfasına aittir. *
türkçe dil bilgisi kulübümüz olmadığından mülteci gibi buraya yazıyoruz.
http://inciswf.com/biziyibiliriz.swf
ey magician! dilimizi sizden öğrenecek değiliz.
öncelikle şunları bir yana ayıralım:
2. "azimle sıçan duvarı deler" değil, "azimli sıçan duvarı deler" biçimindedir.
3. "göz var nizam var" değil, "göz var izan var." biçimindedir. (izan: anlayış, anlama yeteneği. nizam: düzen, kural)
5. "aptala malum olurmuş" değil, "abdala malum olurmuş" biçimindedir. (aptal: alık. abdal: derviş)
8. "saatler olsun" değil, "sıhhatler olsun" biçimindedir. (sıhhat: sağlık)
geri kalanı için eksik ve yanlış bilgiler var:
1. "güzele bakmak sevaptır" değil, "güzel bakmak sevaptır" biçimindedir.
dil yaşayan bir varlıktır, sürekli değişir ve gelişir. deyimler de dili yaşatan halkın ağzında değişip, aslından çok farklı anlamları kazanabilirler. sözkonusu deyim artık "bakışın güzelliği"ni değil "bakılanın güzelliği"ni vurguladığından kullanılması yanlış değildir. ne de olsa galat-ı meşhur lugat-ı fasihten evlâdır.
4. "eşek hoşaftan ne anlar" değil, "eşek hoş laftan ne anlar" biçimindedir.
anlamı birinci örnektekinden de radikal bir biçimde değişmiş olmasına rağmen yine de "hoşaf"ın kullanımında bir sakınca yoktur. anlamı değişse de yanlış değildir. eşek hoş laftan anlamadığı kadar hoşaftan da anlamaz.
6. "kısa kes aydın havası olsun" değil, "kısa kes aydın abası olsun" biçimindedir. (aba bir giysidir ve aydın efesinin abası kısa ve dizleri açıktır.)
kısalığıyla bilinen bir "aydın havası" bulunmadığından "aydın abası" versiyonu daha doğru olabilir. diğer yandan "aba" sözcüğünün kullanılmaması nedeniyle deyimin esas anlamının artık tutunamayacağı da söylenebilir. deyim "iki arada bir derede kalmış" diyebiliriz.
7. "su uyur düşman uyumaz" değil, "sü uyur düşman uyumaz" biçmindedir. (sü: asker)
yaşayan türkçede "sü" sözcüğü "asker" sözcüğünün yerine kullanılmamaktadır. sözcük kullanılmaz olunca halk, anlamca oturan en kolay ve yakın sözcüğe, "su"ya kaymış olabilir. sonuçta anlam problemi de olmadığına göre gönül rahatlığıyla kullanılabilir.
9. "su küçüğün söz büyüğün" değil, "sus küçüğün söz büyüğün" biçimindedir.
tartışılabilir. "sus küçüğün söz büyüğün" deyimi günümüz türkçesine de gayet uygundur. ancak tdk'nn açıklamasına göre deyimde "söz" yerine "yemek" ya da "sofra" sözcükleri de kullanılmaktadır. halk deyişine kolay akılda kalması ve kafiyeli olması için "söz" eklenmiş de olabilir. "sus"lu versiyon muhtemelen bundan sonra anlam sağlanması açısından ortaya çıkmıştır.
10. "elinin körü" değil, "ölünün kûru" biçimindedir. (kûr: mezar, gömüt)
"elinin körü" tıpkı "zıkkımın kökü" gibi bir ünlem deyimi haline gelmiştir. kökeni olduğu iddia edilen "ölünün kûru" ile hiçbir anlam ilgisi kalmamıştır. bu arada alakasız bilgi: kimi rivayetlerde köroğlu da mezarda doğan çocuk anlamında "kûroğlu" olarak geçer.
11. "sıfırı tüketmek" dğeil, "zafiri tuketmek" biçimindedir. (zafir: soluk)
dördüncü cümle için yaptığımız açıklamanın bir benzerini bunun için de yapabiliriz. deyim değiştiği gibi anlam da değişmiştir. artık söz konusu deyim "soluğu tüketmek" değil "sıfırı tüketmek", "hiç parası kalmamak" anlamlarında kullanılmaktadır.
12. "eni konu" değil, "önü sonu" biçimindedir.
günümüz türkçesinde "iyiyden iyiye" anlamına gelen "enikonu" anlamı olmayan bir ikileme gibidir. köken olarak "önü sonu"ndan gelmekteyse bile -ki bilmiyorum- artık ilgisi kalmamıştır. artık bu iki laf birbirinden ayrı olarak türkçede varlıklarını sürdüreceklerdir.
tdk'nın online güncel sözlüğüne göre:
1. "güzele bakmak sevaptır"
2. yok
3. "göz var, izan var"
4. "eşek hoşaftan ne anlar"
5. "abdala malum olur"
6. "kısa kes aydın havası olsun"
7. "su uyur düşman uyumaz"
8. "sıhhatler olsun"
9. "su küçüğün, söz (veya sofra veya yemek) büyüğün"
10. "elinin körü"
11. "sıfırı tüketmek (üçüncü anlam olarak "ölmek" de veriliyor.)"
12. yok
"olması gerekenler" kısmındaki deyimlerle ilgili bir bilgim yok. sorumuluk sevgili magician'a ve paylaşımı aldığı facebook sayfasına aittir. *
türkçe dil bilgisi kulübümüz olmadığından mülteci gibi buraya yazıyoruz.
