başlık açarken dikkat edilmesi gereken hususlar

• 1

  sevgili yazarlarımızın dikkat etmesi gereken hususlardan en önemlisidir. sözlük anayasası'nın 16. maddesinde başlığın tanımı şöyle yapılmıştır;
  
  madde 16. - a) sözlük içerisinde özel isimleri, günleri, durumları, düşünceleri ya da olasılıkları barındıran ve bir tema altında toplayan kelime veya kelime topluluklarına başlık denir.)
  
  ilgili maddeden yola çıkarak halihazırda aşağıdaki bu hususlar kanun hükmündedir. (çok ciddi gidiyoruz ama dur bakalım)
  
  1. - özel gün ve durumlara ilişkin başlık açılırken, olayın tarihi başlığın ön kısmına gün(rakam),ay(isim),yıl(rakam) şekilde girilir.
  örneğin; 17 mayıs 2000 galatasaray arsenal maçı.
  17 05 2007 galatasaray arsenal maçı ya da galatasaray arsenal maçı yanlış bir kullanımdır.
  
  2. - maç başlıklarında ev sahibi takım önceliğine dikkat edilmelidir. deplasmanda olan takım galatasaray dahi olsa, ikinci sıraya yazılmalıdır.
  örneğin; 27 eylül 2006 liverpool galatasaray maçı
  
  3. - maç başlıkları branşlara göre belli standartlar dahilinde açılır.
  - futbol maçı için;
  örneğin; 25 ağustos 2000 galatasaray real madrid maçı
  25 ağustos 2000 galatasaray konyaspor paf maçı
  - futbol dışındaki diğer branşlardaki maçların yanında branş adı belirtilmelidir;
  örneğin; 27 nisan 2008 galatasaray efes pilsen basketbol maçı
  - bayan branşlarında da belirtme yapılması zorunludur;
  örneğin; 15 mart 2008 beşiktaş galatasaray bayan basketbol maçı
  12 ocak 2007 galatasaray halkbank bayan voleybol maçı
  - tekerlekli sandalye basketbol takımımız için uygun başlık türü aşağıdaki gibidir,
  örneğin; 10 mayıs 2008 galatasaray karagücü ts basketbol maçı
  - superleague formula yarışları için uygun başlık türü önce yarışın yılı, sonra branş ve hangi ülkede olduğu yazılarak açılır, ve tabii ki sonuna grand prix'in kısaltılması gp getirilir,
  örneğin; 2008 superleague formula almanya gp
  
  4. - maç başlıklarında karakter sınırlaması yüzünde kısaltmalar kullanılabilir,
  örneğin; 18 haziran 2008 galatasaray izmir b.b. ts basketbol maçı
  - rakipleri aşağılayan kısaltmalarla başlık açılmamalıdır,
  örneğin; 27 nisan 2008 galatasaray febe maçı yanlış bir başlıktır. doğrusu; 27 nisan 2008 galatasaray fenerbahce maçı'dır.
  
  5. - maç başlıklarına kesinlikle skor yazılmamalıdır,
  örneğin; 4 mayıs 2008 sivasspor 3 galatasaray 5 yanlış bir başlıktır.
  
  6. - özel isimlerle ilgili başlıklar tam adlarıyla açılmalıdır,
  örneğin; taffarel hakkında bir şeyler yazılacaksa bu taffarel başlığına değil claudio taffarel başlığına yazılmalıdır.
  
  7. - başlık açarken mutlaka sözlükte o başlığın aynısı veya bir benzerinin daha önceden açılıp açılmadığı araştırılmadır. şüphesiz ki; başlık kirliliği sözlük için en büyük çilelerden biridir.
  örneğin; efsane kadrolar başlığı halihazırda mevcutken gelmiş geçmiş en efsane kadrolar ya da tüm zamanların en efsane kadroları başlığı açmak uçmanıza sebep olabilir.
  
  8. - başlık acarken şahıs çekimleri kullanılmamalıdır;
  örneğin; unutamadığınız maçlar yanlış bir başlıktır. doğrusu unutulmaz maçlar'dir.
  
  9. - soru şeklinde başlık açmak insanlık dışı hareketlerden biridir.
  kayserispor liverpoolu yener mi diye bir başlık açmak sözlükte açtığınız son başlık olabilir, en olmadı o formatla açılabilecek en uygun başlık kayserispor un liverpool'u yenme ihtimali'dir.
  
  10. - haber formatında başlık açılmamalıdır.
  örneğin; erik gerets marsilya'nın başına geçti hatalı bir örnektir, erik gerets'in marsilya'nın başına geçmesi uygun gibi görünse de en uygunu erik gerets başlığına durumla ilgili düşüncelerin yazılmasıdır.
• 2

  (bkz: aramaya inanmak)
• 3

  özellikle açacağınız geyik başlıkları diğer sözlüklerden (ç)almayınız. bu sizin yaratıcılığınıza balta vuracağı gibi sözlüğün orjinal kalmasına da engel olur.
• 4

  overrated futbolcular gibi yarı ingilizce yarı türkçe başlık açıp altına berkant göktan yazmaktansa, berkant göktan başlığına "değeri abartılmış futbolcu" yazmanız her zaman için daha uygundur.
• 5

  (ara: sozlugu* zannetmek*)
• 6

  başlıkları çok özele indirmek hem başlık kirliliğine sebep oluyor hem de bu başlıklar akıllarda kalıcı olmuyor. bundan birkaç sene sonra arama yaptırılırken seçilen kelimeler spesifik değil daha genel geçer olacaktır çünkü. örnek vermek gerekirse bir maçta olan bir olayı başlık yapmak yerine o maç için açılmış başlığa yazmak daha yerinde bir üslup.
• 7

  devamlı surette iki isim arasına vs. koyarak * başlık açarken dikkatli olmak gerekmektedir. anlamsız karşılaştırmalar olmaması ve özellikle de sözlük formatına uygun olmasına özen gösterilmelidir. (ara: vs)
• 8

  sözlük formatına uygun olmasına özen gösterilmesi gereken konudur. yoksa göze batar. insanı rahatsız eder.
• 9

  keşke bütün yazarlar bu başlık altında yazan bütün entryleri en azından bir kere okumuş olsaydı dedirtendir.
  
  (bkz: ota boka başlık açmak)
• 10

  görüldüğü üzere sözlüğümüz olması gerekenden yavaş ilerlemekte. ota boka başlık açılmasın fırçası sözlüğü yavaşlatmaktan ve katılımı azaltmaktan başka hiç bir boka yaramamaktadır. bu sözlük henüz yeni. açılan başlıkların ve yazılan entrylerin moderasyon tarafından ayıklanması süreç içerisinde bir kültür yaratıp kendiliğinden sözlüğün gelişmesine katkı sağlayacaktır. biraz relax lütfen. ele geçen her fırsatı sözlükteki insanların üzerinde aztek disiplini yaratmaya çalışacak şekilde fırça aracı olarak kullanmamalıyız diye düşünüyorum. sözlük kurumlaştıktan sonra bu tür uyarılar daha güzel olacaktır bence. bırakın insanlar ota boka başlıkta açsın, adriana limanın futbolcu olması, gol attıktan sonra formasını çıkarması gibi biraz zıpırlıkta yapsın. yapılacakların fırça yöntemi ile değil moderasyon aracılığı ile yapılması daha uygundur.
  
  (bkz: su akar yolunu bulur)
• 11

  sözlüğümüzün anayasasında* belirtilen "içerik" konusu ile çelişmemelidir. ara ve getire bin bilinse dahi bir kere danışılmalıdır.
• 12

  farzı muhal;
  
  bir sporcu ya da şahısa yönelik bir özellik betimlenecekse;
  
  1. aşama;
  kendisine ait açılmış bir başlık var mı yok mu diye bu zat aranmalıdır.
  
  2. aşama;
  başlık daha önce açılmışsa, yazı o başlık altında hayat bulmalıdır.
  eğer ilgili kimse hakkında başlık açılmamışsa; tebrikler renkdaş* bize bir konu daha kazandırdın. kucak dolusu sevgiler sana...
  
  3. aşama;
  aranılan bulunan veya başlığı açılan kimse ile ilgili sen sevgili renkdaşın yazdığı yazının bu akış diyagramı doğrultusunda seyretmesi ile bil ki kalp kazanıyorsun, gönül insanı oluyorsun. herşeyden daha önemlisi; bizi anket ve türevleri gibi başlık sorunundan kurtarıyorsun.
  
  sevgili yazar arkadaş;
  
  bu konuyu seni kırmadan en ince böyle anlatabilirim klavyemle.
  ama yine incindiysen bileyim. seni incitmek değil maksadım, seni buraya bağlamak
  ve tutundurmak... savrulup gitmenin önüne taş koymak.
  
  alınma, darılma. tanışmasak bile aynı rengin çocuklarıyız. unutma.
• 13

  lig statüsünde oynanmayan, özellikle herhangi bir şampiyona ve benzeri spor organizasyonlarında müsabakanın muhatabı kişi ya da takımların isim sıra ve önceliği dikkate alınmalıdır. örneğin avrupa basketbol şampiyonası ya da herhangi bir tenis turnuvasında çekilen fikstüre göre belirlenmiş takım ya da sporcu önceliği konu ile ilgili aranılan başlık ve entrylere ulaşmada kolaylık sağlayacaktır. gerek organizasyonun resmi internet sitesi gerekse yayıncı kuruluşun internet sitesinde olması gereken sıralamaya kolayca ulaşılabilmektedir. böylece aynı konu ile ilgili ikinci bir başlık açılmamış ve hatalı başlığı yönlendirmek zorunda kalmayacak olan moderasyona iş düşürmemiş olunur.
• 14

  (bkz: başlık açayım derken çığır açmak)
• 15

  çaylak olmamak. açamıyorsun zira. *
• 16

  wikipedia veya diğer kaynaklara hafızamızdan daha fazla güvenmek. özel isimler hakkında gerekli sağlama ve kontrollerden sonra başlık açmaya niyetlenmek. özellikle rus, ukraynalı, belaruslu vs. futbolculara dair başlık açarken isimlerinin ingilizce değil türkçe çevirilerini kullanmak. kiril alfabesi bilmiyorsak "şu da şöyledir heralde hocu" diyip kafadan sallamamak. bu konuda fikrimiz yoksa en azında "harry kewell the wizard of oz"a danışmak.
  
  örnek;
  
  http://tr.wikipedia.org/wiki/Vladimir_Besçastnik
  
  http://tr.wikipedia.org/wiki/Andriy_Shevchenko *
  
  espirili başlık açayım derken seviyeyi düşürmemek. rencide edici hususlar konusunda hassas olmak.
  yanlış başlık açmış isek el çabukluğuyla, kaşla göz arasında değiştirmek* zira "kalıyor" çünkü o başlıklar sonra.
• 17

  iki gündür imalı entry girip ofsayt almaktan sıkıldım. kimsenin akıllanacağı yok. belli ki yeni yazar arkadaşlar burayı hiç okumuyor. neyse efendim biz konuya dönelim; ismiyle müsemma burası bir "sözlük"; yani bir bilgi kaynağı. kendi aramızda anket doldurup eğlendiğimiz müddetçe bu oluşumun diğer insanlara ulaşılabilirliği kalmayacaktır. kendimiz çalıp kendimiz oynayacağız.
  şimdi benim özellikle de genç arkadaşlara "yeni" başlık açmazdan önce vereceğim tavsiye şudur. heyecanınızı ve şevkinizi anlıyorum, fakat açacağınız başlık güncel olarak en fazla bir gün sol frame'de kalacak, sonra da ebediyen beklemek üzere database'in derinliklerindeki yerini alacaktır. bu yüzden bir saniyeliğine geleceği düşünün; acaba açılan bu başlık ileride gerçekten bir bilgi olarak değerini koruyacak ve farz-ı misal türkiye'nin bir başka ucundaki bir galatasaray taraftarı tarafından merak edilip aranacak mı? bizim dışımızdaki insanlar tarafından öğrenilme talebi görecek mi? dikkat ederseniz anket türevi birçok başlık bunun dışında kalmaktadır. yani demek istediğim açılacak başlıklar evrensel ölçekte eğitici ve öğretici olursa sözlüğümüzün kıymeti ve kalitesi artacaktır.
  sakın burada "eğitici-öğretici olmak değişken bir kavram bence bu anket bize çok şey kattı" gibisinden demagoji yapmayın, adım gibi eminim hepimiz medeni ve akıllı insanlarız, kişisel zevk, eğlence ve hırslarla değil buranın galatasaray başta olmak üzere spor ile ilgili bir bilgi kaynağı olduğunu hatırlayıp bu ölçekte düşünürsek %99 aynı sonuçlara varacağız. içinde galatasaray'a dair öyle ya da böyle bir şey bulunan her başlık ne yazık ki bir bilgi değerli olamayabiliyor. şimdi burada (bkz: ) verip rencide etmemek için bu yazının yeterli olduğunu düşünüyorum.
  son bir şey daha; başlık açarken evrensel değil, spor ile ilgili daha net kelimeler kullanalım ve isimleri tam yazalım; misal "oyuncu" değil "futbolcu" veya "sporcu". "adam" değil "galatasaray futbolcusu". diğeri için; "kewell'in bordeaux'a attığı gol" değil "harry kewell'in bordeaux'e attığı gol" gibi...
• 18

  her şeyden önce aramaya inanmak lazım. aradım mamafih bulamadım demeden önce gerçekten de aradığımızdan emin olmalıyız. arama yaparken,açmayı düşündüğümüz başlıktan anahtar bir kelimenin kökünü ve sonuna da "*" işaretini koyup aramayı yapmalıyız.
  
  ayrıntılı ve örnekli anlatım için; (#50931)
• 19

  her ukdeye direk başlık açılabilir gözüyle bakmayınız. arayınız, araştırınız, daha önce o ukdeye benzer bir başlık açılmış mı diye.
  
  örneğin, halihazırda ionel lutu başlığı sözlükte mevcutken, ion ionut lutu ukdesini doldurup altına tanım girmek yersizdir, aramaya inanmamaktır. en fazla ion ionut lutu ukdesine (bkz: ionel lutu) verilebilir.
• 20

  nba müsabakaları ile ilgili başlıklar türkiye saati dikkate alınarak değil, yerel saat dikkate alınarak açılmalıdır. haliyle amerika türkiye'yi 8 saat geriden takip ettiğinden, amerika'da öğleden sonra oynanan bir nba müsabakası türkiye'de ertesi güne denk geliyor ve böylelikle maçın tarihi konusunda ikilem ortaya çıkıyor.
  
  örneğin; bir nba müsabakası yerel saat ile 8 mayıs 2010 20:00'da başladığında tükiye çoktan 9 mayıs'a geçmiş oluyor. bu gibi durumlarda maç başlığı yerel saat olan 8 mayıs 2010 şeklinde açılmalıdır.
  
  ayrıca entry'de maç saat yazılırken tsi ve/veya yerel saat diye belirtmekte fayda var.
  
  (bkz: nba maci basligi acma rehberi)
• 21

  nba müsabakaları ile ilgili başlıklarda evsahibi takımın adı ilk sırada yazılmalıdır. örneğin cleveland cavaliers'in sahası quicken loans arena'da oynayacağı boston celtics maçı için uygun başlık formatı (bkz: 11 mayis 2010 cleveland cavaliers boston celtics maçı)'dır. yani neymiş, amerikanların yaptığı gibi tersten yazmıyoruz.
  
  ayrıca (bkz: #382925)
• 22

  başlığın ilk entry'si tanım içermelidir. bununla ilgili tek istisnai durum başlık yönlendirmesi olduğundan eğer başlık yönlendirilmiyor ise başlığın ilk entry'si de tanım içermek durumundadır. dolayısıyla ilk entry sadece bakınızlar veya linklerden oluşuyor ise formata uygun değildir.
• 23

  (bkz: akıl sağlığı)
• 24

  başlıkta özel isimler varsa ve bu özel isimler ek alıyorsa kesme işaretiyle ayrılmalıdır. aynı zamanda ukdelerde imla hatası varsa, bodosloma ukde doldurulmamalıdır, ukdenin imla hatası içerip içermediğine dikkat edilmelidir.
• 25

  bazı konularda belirli standartlar getirilirse olağan karışıklık ve zorluklar önlenmiş olur diye düşünüyorum.
  
  daha önce şöyle bir şey yazmıştım. (bkz: #605800)
  
  bunun dışında, açılan bazı başlıklar açan yazara göre değişiyor. örneğin "x-y ikilisi" şeklindeki başlıklar. bazı yazarlar *"x-y ikilisi", bazıları *"x y ikilisi", bazıları da *"x - y ikilisi" şeklinde başlık açıyor. bu durum arama yaparken sorun oluşturuyor, belirli bir standarda bağlanmalı ve yanlış kullanımın önüne geçilmeli bence.
  
  (u: hangi başlığa yazacağıma karar veremedim, uyarmanız durumunda doğru başlığa taşırım.)