2
havuzda 7'şer kişilik iki takım arasında oynanan, batmaz bir topu rakip takımın kalesine sokmayı amaçlayan su sporudur. su topu, süratli bir takım oyunudur ve oyuncuların iyi yüzücüler olmalarının yanı sıra, ciğer kapasitelerinin de çok yüksek olması gerekir.
su topu 1870'li yıllarda ingiltere'de ortaya çıkmış; kuralları belirlenmiş olarak ise ilk kez 1890 yılında ingiltere ile iskoçya arasında oynanmıştır. 1900 yılından itibaren olimpiyat oyunları'nda yer almıştır. su topunun uluslar arası yönetim organı, amatör yüzme federasyonu (fina)'na bağlı uluslar arası su topu yönetim kurulu olup 1908'de kurulmuştur. 1920'li yıllarda su topunun güç ve yetenek isteyen bir spor dalı olmasını sağlayan derin havuzlar kullanılmaya başlanmıştır. 1937 yılında ise fina, su topu oyununun tam şişirilmiş, pas yapma becerisi yüksek topla oynanmasını karara bağlamıştır.
günümüzde amerika ve ingiltere dışında, italya, hırvatistan, almanya, rusya ve macaristan'da da çok yaygın bir spor dalıdır.
türkiye'de su topu
su topu, yurdumuzda 1930 yılından sonra gelişmeye başladı. başlangıçta yüzme antrenörü tegethoff'un büyük çabaları oldu; ancak bu çalışmalar kulüplerdeki eleman azlığı ve havuz yokluğu nedeniyle yeterince gelişemedi. ilk su topu maçı 1931'de açılışı yapılan, büyükdere yüzme havuzu'nda düzenlendi. bu karşılaşmalara beykoz, beylerbeyi, deniz lisesi ve galatasaray takımları katıldı. 1932 yılında fenerbahçe ve iski su topu takımları kuruldu. su topunda yurt dışında ilk millî maç 1934 yılında sovyetler birliği ile, yurt içinde yabancılarla ilk maç ise 1937'de macaristan ile oynandı. 1966 avrupa şampiyonası'na katılan takımımız elenirken, 1975 yılında galatasaray, avrupa şampiyon kulüpler turnuvası'na katılan ilk takımımız oldu. 1979 yılında istanbul yüzme ihtisas kulübü (iyik) ilk defa avrupa şampiyon kulüpler turnuvası'nda ilk 8 takım arasına kalmayı başardı. günümüzde deplâsmanlı su topu ligi�nde belirgin bir üstünlüğü bulunan galatasaray su topu takımı, avrupa şampiyon kulüpler turnuvası�nda son 5 yıldır ilk 4�lü turu geçmekte ve avrupa�nın ilk 16 takımı arasına girmeyi başarmaktadır. 1985 yılında istanbul'da düzenlenen balkan büyükler su topu şampiyonası�nda takımımız başarılı olamadı. 1992'de türkiye büyükler su topu ligi deplâsmanlı hâle getirildi. 1994 yılında yapılan avrupa su topu birliği şampiyonası elemelerinde ise 2. olan türkiye, playoff'a kalmayı başardı. aynı yıl federasyon tarafından düzenlenen uluslar arası ispolo gençler su topu şampiyonası�nda ümit genç millî takım birinci oldu ve ilerisi için umut verdi. 2002 yılında düzenlenen balkan şampiyonası�nda türkiye millî takımı, romanya ve bulgaristan�ın ardından 3. oldu. galatasaray, iyik, adalar su sporları kulübü (assk), göztepe, odtü, enka, yeşilyurt bu spor dalında başarılı kulüplerimizdir.
bu spor dalı, "yüzme, atlama, su topu federasyonu"na bağlıdır.
oyun alani
uluslar arası su topu karşılaşmaları 33 m uzunluğunda, 20 m genişliğinde ve 1.90-2 m (derinliğin 2.20 m olması tavsiye edilir) derinliğe sahip havuzlarda oynanır.
bayanlar arası karşılaşmalarda oyun sahası 25 m uzunluğunda, 17 m genişliğindedir
oyun sahasının her iki yanında kale çizgileri, 2 ve 4 m çizgileri ile orta çizgi, tüm oyun süresince açıkça görülecek biçimde işaretlidir. bu işaretlerin renkleri;
kale ve orta çizgi; beyaz,
2 m çizgisi; kırmızı,
4 m çizgisi; sarıdır.
kalelerin genişliği içten 3 m, yüksekliği 90 cm, askılarının havuzlardan yüksekliği ise 2.4 m'dir. file, üst askı ve file direklerine bağlıdır. oyun sahasının bitiş çizgileri, kale çizgisinden 30 cm geride olmalıdır.
kullanilan malzemeler
kalenin yan ve üst direkleri, tahta, metal veya sentetik plâstikten yapılır. direklerin dört yüzü de 7.5 cm genişliğinde olmalı ve beyaza boyanmalıdır.
top yuvarlak, iyi şişirilmiş ve kendinden supaplı olup, çevresi 68-71 cm'dir. ağırlığı 400-450 gr olan bu top, su geçirmemeli, üzerinde yağ ve benzeri madde bulunmamalıdır. orta hakemlerin bayrağı, bir ucunda beyaz, diğer ucunda mavi bayrak bulunan 70 cm boyunda bir çubuktur. her bir bayrak 35x20 cm boyutlarındadır. kale hakemlerinde ise biri kırmızı, diğeri beyaz 50 cm'lik ayrı çubuklara tutturulmuş 35x20 cm ebatlarında iki bayrak bulunur.
kalecilerin kırmızı olmak üzere, bir takım koyu mavi, diğer takım beyaz başlık giyer. başlıklar çene altından bağlanır. olimpiyat ve dünya şampiyonaları�nda kulak koruyuculu başlık kullanmak zorunludur. başlıkların iki yanında 10 cm boyunda numaralar bulunur. kaleciler 1 numaralı, diğer oyuncular ise 2 ile 13 arasında değişen numaralı başlıklar takarlar. bütün oyuncular mayo giyerler. mayoların içinde, slip ya da bir mayo daha bulunur. üzerlerinde diğer oyuncuların yaralanmasına neden olacak yüzük, saat, kolye, zincir türü takılar bulunduramaz, vücutlarını yağlayamazlar.
kurallar
su topu karşılaşmaları yedişer oyuncudan oluşan iki takım arasında oynanır. takımlarda kaleci başlığı giymiş birer kaleci vardır. her takımda ayrıca altı yedek oyuncu bulunur. oyun 7'şer dakikalık dört devre üzerinden (28 dakika) oynanır. devre araları ikişer dakikadır. iki devre arasında kale değişikliği yapılır. oyuna ara veren tüm işaretlerden sonra, oyun başlayana kadar kronometre durdurulur. kesin sonuç alınması gerektiği hâlde süre sonunda eşitlik bozulmazsa, 5 dakika aradan sonra üçerer dakikalık iki uzatma devresi oynanır. bu uzatma devreleri eşitlik bozulana kadar sürer.
oyun protokolünde ismi ilk yazılı takım beyaz, diğer takım mavi ya da istediği renkte başlık giyer. açık sahalarda takımlar kale seçimi için kura atışı yaparken, kapalı sahalarda beyaz şapkalı takım, hakem masasının solundaki kaleyi alır.
oyun başlarken oyuncular, kendi kale çizgileri üzerinde, kale direklerinden bir metre uzaklıkta sıralanırlar. iki kale direği arasında en çok iki oyuncunun bulunabileceği bu sıralanmada birbirlerinin arasında 1 m mesafe olmalıdır. oyun, bu dizilişten sonra hakemin düdük çalarak topu havuzun ortasına atması ile başlar. oyuncular topu kollarının arasına alıp yüzerek sürerler. paslaşırken tek ellerini kullanabilirler. kaleci dışındaki hiçbir oyuncu her iki eliyle topa dokunamaz, yumruk atamaz ve topu suyun altında tutamaz.
bir takım elindeki topu 35 saniye içinde kullanmak zorundadır. bu süre içinde sonuca gidemeyen (şut atamayan) takımın topu rakibine geçer.
kaleciler 4 m alanı içinde yürüyebilir, ayakta durabilir ve havuz tabanından destek alarak zıplayabilirler. ayrıca iki elle topu tutabilir ve suya batırabilirler. ancak havuz bitimindeki çubuğa tutunamaz, orta çizgiyi geçemez ve topu doğrudan orta çizginin ilerisine atamazlar.
serbest atış, atış olarak ya da atışı yapan oyuncu tarafından topun suda sürülmesiyle pas olarak kullanılır.
ceza atışı, savunma yapan takım oyuncularından birinin kendi 4 m alanı içinde yaptığı ağır hatalar sonucu verilir. bu atış; kaleci dışındaki herhangi bir oyuncu tarafından, 4 m çizgisi üzerinden direkt olarak kaleye yapılır. top, havuzun yanına çarparak yeniden havuza düşer ya da dışarı çıkarsa rakip takım tarafından ve çıktığı noktadan serbest atışla tekrar oyuna sokulur. top kale çizgisinin dışına, akın yapan takım oyuncuları tarafından çıkarılırsa (ölü top), savunma yapan takım kale atışı ile topu oyuna sokar.
top kale çizgisinin dışına savunma yapan takım oyuncuları tarafından çıkartılırsa akın yapan takım köşe atışı ile topu oyuna sokar. bu köşe atışı topun dışarı çıktığı yere en yakın 2 m çizgisi ile havuz kıyısının kesiştiği noktadan yapılır. köşe atışından gol, topun atışı yapan oyuncu ve kaleci dışında en az bir oyuncuya değmesi ile mümkündür.
oyun, karşılıklı yapılan hata, sakatlanma ya da herhangi diğer bir nedenle durduğunda, hakem atışıyla başlar.
gol sonrası ise oyun; hakem düdüğü ile, gol yiyen takımın bir oyuncusu tarafından havuzun ortasından ve geride bulunan arkadaşına pas vererek başlatılır.
sakatlanma dışında yedek oyuncu, ancak uzatma devresinden önce ya da golden sonra değiştirilebilir. takım kaptanı değişiklikten önce, hakeme bilgi verir.
hatalar, hafif hatalar ve ağır hatalar olmak üzere ikiye ayrılır. hafif hatalar sonucu rakip takıma bir serbest atış hakkı verilir. ağır hatalarda ise, hatayı yapan oyuncuya bir hata yazılır ve bir gol atılıncaya kadar ya da 20 saniye süre için oyun dışı bırakılır. 3 hata yazılan oyuncu oyuna bir daha giremez.
hafif hatalar
1. hakemin başlama düdüğünden önce kale çizgisinden ileriye yüzmek,
2. topu su altında saklamak,
3. karşı oyuncunun yüzüne su atmak ve topsuz durumdayken rakibi engellemek, itmek,
4. iki elle birlikte topla oynamak ve zaman geçirmek.
ağır hatalar
1. rakip oyuncuya vurmak, sert ve tehlikeli davranışta bulunmak,
2. 4 m alanı içinde golü kural dışı engellemek,
3. serbest atışı engellemek,
4. hafif hataları sürekli tekrarlamak,
5. hakemle konuşmak.
gol, topun iki yan direğin arasından kale çizgisini bütünüyle geçmesi sonucu olur. ancak golün geçerli olabilmesi için suya bastırılmamış olması ve başlama vuruşundan sonra en az iki kişinin bilerek oynaması şarttır. en çok gol atan takım oyunu kazanır.
su topu karşılaşmalarını 8 hakem yönetir. hakemlerden 2'si orta hakem, 2'si kale hakemi, 2'si sekreter ve 2'si de zaman hakemi olarak görev alır. orta hakem düdük ve bayrak (mavibeyaz) kullanır. oyunu başlatmaya, durdurmaya, gollere, atışlara ve herhangi bir oyuncuyu havuzdan çıkarmaya yetkilidir.
kale hakemleri, oyun hakeminin bulunduğu yerin karşısında kale çizgisi doğrultusunda görev yapar ve biri kırmızı diğeri beyaz iki bayrak kullanır. kale atışları için beyaz, köşe atışları için kırmızı, sayı durumunda ise hem beyaz hem kırmızı bayrak kaldırılır. zaman hakemlerinden biri esas zamanı, diğeri 35 saniye kuralına uygun zamanı tutar. oyun sekreterlerinden biri oyun protokolünü tutarken diğeri ağır hataları yazar, havuzdan uzaklaştırma alan oyuncunun ceza süresini tutar ve süre sonunda havuza dönmesi için gerekli uyarıları yapar.
su topu 1870'li yıllarda ingiltere'de ortaya çıkmış; kuralları belirlenmiş olarak ise ilk kez 1890 yılında ingiltere ile iskoçya arasında oynanmıştır. 1900 yılından itibaren olimpiyat oyunları'nda yer almıştır. su topunun uluslar arası yönetim organı, amatör yüzme federasyonu (fina)'na bağlı uluslar arası su topu yönetim kurulu olup 1908'de kurulmuştur. 1920'li yıllarda su topunun güç ve yetenek isteyen bir spor dalı olmasını sağlayan derin havuzlar kullanılmaya başlanmıştır. 1937 yılında ise fina, su topu oyununun tam şişirilmiş, pas yapma becerisi yüksek topla oynanmasını karara bağlamıştır.
günümüzde amerika ve ingiltere dışında, italya, hırvatistan, almanya, rusya ve macaristan'da da çok yaygın bir spor dalıdır.
türkiye'de su topu
su topu, yurdumuzda 1930 yılından sonra gelişmeye başladı. başlangıçta yüzme antrenörü tegethoff'un büyük çabaları oldu; ancak bu çalışmalar kulüplerdeki eleman azlığı ve havuz yokluğu nedeniyle yeterince gelişemedi. ilk su topu maçı 1931'de açılışı yapılan, büyükdere yüzme havuzu'nda düzenlendi. bu karşılaşmalara beykoz, beylerbeyi, deniz lisesi ve galatasaray takımları katıldı. 1932 yılında fenerbahçe ve iski su topu takımları kuruldu. su topunda yurt dışında ilk millî maç 1934 yılında sovyetler birliği ile, yurt içinde yabancılarla ilk maç ise 1937'de macaristan ile oynandı. 1966 avrupa şampiyonası'na katılan takımımız elenirken, 1975 yılında galatasaray, avrupa şampiyon kulüpler turnuvası'na katılan ilk takımımız oldu. 1979 yılında istanbul yüzme ihtisas kulübü (iyik) ilk defa avrupa şampiyon kulüpler turnuvası'nda ilk 8 takım arasına kalmayı başardı. günümüzde deplâsmanlı su topu ligi�nde belirgin bir üstünlüğü bulunan galatasaray su topu takımı, avrupa şampiyon kulüpler turnuvası�nda son 5 yıldır ilk 4�lü turu geçmekte ve avrupa�nın ilk 16 takımı arasına girmeyi başarmaktadır. 1985 yılında istanbul'da düzenlenen balkan büyükler su topu şampiyonası�nda takımımız başarılı olamadı. 1992'de türkiye büyükler su topu ligi deplâsmanlı hâle getirildi. 1994 yılında yapılan avrupa su topu birliği şampiyonası elemelerinde ise 2. olan türkiye, playoff'a kalmayı başardı. aynı yıl federasyon tarafından düzenlenen uluslar arası ispolo gençler su topu şampiyonası�nda ümit genç millî takım birinci oldu ve ilerisi için umut verdi. 2002 yılında düzenlenen balkan şampiyonası�nda türkiye millî takımı, romanya ve bulgaristan�ın ardından 3. oldu. galatasaray, iyik, adalar su sporları kulübü (assk), göztepe, odtü, enka, yeşilyurt bu spor dalında başarılı kulüplerimizdir.
bu spor dalı, "yüzme, atlama, su topu federasyonu"na bağlıdır.
oyun alani
uluslar arası su topu karşılaşmaları 33 m uzunluğunda, 20 m genişliğinde ve 1.90-2 m (derinliğin 2.20 m olması tavsiye edilir) derinliğe sahip havuzlarda oynanır.
bayanlar arası karşılaşmalarda oyun sahası 25 m uzunluğunda, 17 m genişliğindedir
oyun sahasının her iki yanında kale çizgileri, 2 ve 4 m çizgileri ile orta çizgi, tüm oyun süresince açıkça görülecek biçimde işaretlidir. bu işaretlerin renkleri;
kale ve orta çizgi; beyaz,
2 m çizgisi; kırmızı,
4 m çizgisi; sarıdır.
kalelerin genişliği içten 3 m, yüksekliği 90 cm, askılarının havuzlardan yüksekliği ise 2.4 m'dir. file, üst askı ve file direklerine bağlıdır. oyun sahasının bitiş çizgileri, kale çizgisinden 30 cm geride olmalıdır.
kullanilan malzemeler
kalenin yan ve üst direkleri, tahta, metal veya sentetik plâstikten yapılır. direklerin dört yüzü de 7.5 cm genişliğinde olmalı ve beyaza boyanmalıdır.
top yuvarlak, iyi şişirilmiş ve kendinden supaplı olup, çevresi 68-71 cm'dir. ağırlığı 400-450 gr olan bu top, su geçirmemeli, üzerinde yağ ve benzeri madde bulunmamalıdır. orta hakemlerin bayrağı, bir ucunda beyaz, diğer ucunda mavi bayrak bulunan 70 cm boyunda bir çubuktur. her bir bayrak 35x20 cm boyutlarındadır. kale hakemlerinde ise biri kırmızı, diğeri beyaz 50 cm'lik ayrı çubuklara tutturulmuş 35x20 cm ebatlarında iki bayrak bulunur.
kalecilerin kırmızı olmak üzere, bir takım koyu mavi, diğer takım beyaz başlık giyer. başlıklar çene altından bağlanır. olimpiyat ve dünya şampiyonaları�nda kulak koruyuculu başlık kullanmak zorunludur. başlıkların iki yanında 10 cm boyunda numaralar bulunur. kaleciler 1 numaralı, diğer oyuncular ise 2 ile 13 arasında değişen numaralı başlıklar takarlar. bütün oyuncular mayo giyerler. mayoların içinde, slip ya da bir mayo daha bulunur. üzerlerinde diğer oyuncuların yaralanmasına neden olacak yüzük, saat, kolye, zincir türü takılar bulunduramaz, vücutlarını yağlayamazlar.
kurallar
su topu karşılaşmaları yedişer oyuncudan oluşan iki takım arasında oynanır. takımlarda kaleci başlığı giymiş birer kaleci vardır. her takımda ayrıca altı yedek oyuncu bulunur. oyun 7'şer dakikalık dört devre üzerinden (28 dakika) oynanır. devre araları ikişer dakikadır. iki devre arasında kale değişikliği yapılır. oyuna ara veren tüm işaretlerden sonra, oyun başlayana kadar kronometre durdurulur. kesin sonuç alınması gerektiği hâlde süre sonunda eşitlik bozulmazsa, 5 dakika aradan sonra üçerer dakikalık iki uzatma devresi oynanır. bu uzatma devreleri eşitlik bozulana kadar sürer.
oyun protokolünde ismi ilk yazılı takım beyaz, diğer takım mavi ya da istediği renkte başlık giyer. açık sahalarda takımlar kale seçimi için kura atışı yaparken, kapalı sahalarda beyaz şapkalı takım, hakem masasının solundaki kaleyi alır.
oyun başlarken oyuncular, kendi kale çizgileri üzerinde, kale direklerinden bir metre uzaklıkta sıralanırlar. iki kale direği arasında en çok iki oyuncunun bulunabileceği bu sıralanmada birbirlerinin arasında 1 m mesafe olmalıdır. oyun, bu dizilişten sonra hakemin düdük çalarak topu havuzun ortasına atması ile başlar. oyuncular topu kollarının arasına alıp yüzerek sürerler. paslaşırken tek ellerini kullanabilirler. kaleci dışındaki hiçbir oyuncu her iki eliyle topa dokunamaz, yumruk atamaz ve topu suyun altında tutamaz.
bir takım elindeki topu 35 saniye içinde kullanmak zorundadır. bu süre içinde sonuca gidemeyen (şut atamayan) takımın topu rakibine geçer.
kaleciler 4 m alanı içinde yürüyebilir, ayakta durabilir ve havuz tabanından destek alarak zıplayabilirler. ayrıca iki elle topu tutabilir ve suya batırabilirler. ancak havuz bitimindeki çubuğa tutunamaz, orta çizgiyi geçemez ve topu doğrudan orta çizginin ilerisine atamazlar.
serbest atış, atış olarak ya da atışı yapan oyuncu tarafından topun suda sürülmesiyle pas olarak kullanılır.
ceza atışı, savunma yapan takım oyuncularından birinin kendi 4 m alanı içinde yaptığı ağır hatalar sonucu verilir. bu atış; kaleci dışındaki herhangi bir oyuncu tarafından, 4 m çizgisi üzerinden direkt olarak kaleye yapılır. top, havuzun yanına çarparak yeniden havuza düşer ya da dışarı çıkarsa rakip takım tarafından ve çıktığı noktadan serbest atışla tekrar oyuna sokulur. top kale çizgisinin dışına, akın yapan takım oyuncuları tarafından çıkarılırsa (ölü top), savunma yapan takım kale atışı ile topu oyuna sokar.
top kale çizgisinin dışına savunma yapan takım oyuncuları tarafından çıkartılırsa akın yapan takım köşe atışı ile topu oyuna sokar. bu köşe atışı topun dışarı çıktığı yere en yakın 2 m çizgisi ile havuz kıyısının kesiştiği noktadan yapılır. köşe atışından gol, topun atışı yapan oyuncu ve kaleci dışında en az bir oyuncuya değmesi ile mümkündür.
oyun, karşılıklı yapılan hata, sakatlanma ya da herhangi diğer bir nedenle durduğunda, hakem atışıyla başlar.
gol sonrası ise oyun; hakem düdüğü ile, gol yiyen takımın bir oyuncusu tarafından havuzun ortasından ve geride bulunan arkadaşına pas vererek başlatılır.
sakatlanma dışında yedek oyuncu, ancak uzatma devresinden önce ya da golden sonra değiştirilebilir. takım kaptanı değişiklikten önce, hakeme bilgi verir.
hatalar, hafif hatalar ve ağır hatalar olmak üzere ikiye ayrılır. hafif hatalar sonucu rakip takıma bir serbest atış hakkı verilir. ağır hatalarda ise, hatayı yapan oyuncuya bir hata yazılır ve bir gol atılıncaya kadar ya da 20 saniye süre için oyun dışı bırakılır. 3 hata yazılan oyuncu oyuna bir daha giremez.
hafif hatalar
1. hakemin başlama düdüğünden önce kale çizgisinden ileriye yüzmek,
2. topu su altında saklamak,
3. karşı oyuncunun yüzüne su atmak ve topsuz durumdayken rakibi engellemek, itmek,
4. iki elle birlikte topla oynamak ve zaman geçirmek.
ağır hatalar
1. rakip oyuncuya vurmak, sert ve tehlikeli davranışta bulunmak,
2. 4 m alanı içinde golü kural dışı engellemek,
3. serbest atışı engellemek,
4. hafif hataları sürekli tekrarlamak,
5. hakemle konuşmak.
gol, topun iki yan direğin arasından kale çizgisini bütünüyle geçmesi sonucu olur. ancak golün geçerli olabilmesi için suya bastırılmamış olması ve başlama vuruşundan sonra en az iki kişinin bilerek oynaması şarttır. en çok gol atan takım oyunu kazanır.
su topu karşılaşmalarını 8 hakem yönetir. hakemlerden 2'si orta hakem, 2'si kale hakemi, 2'si sekreter ve 2'si de zaman hakemi olarak görev alır. orta hakem düdük ve bayrak (mavibeyaz) kullanır. oyunu başlatmaya, durdurmaya, gollere, atışlara ve herhangi bir oyuncuyu havuzdan çıkarmaya yetkilidir.
kale hakemleri, oyun hakeminin bulunduğu yerin karşısında kale çizgisi doğrultusunda görev yapar ve biri kırmızı diğeri beyaz iki bayrak kullanır. kale atışları için beyaz, köşe atışları için kırmızı, sayı durumunda ise hem beyaz hem kırmızı bayrak kaldırılır. zaman hakemlerinden biri esas zamanı, diğeri 35 saniye kuralına uygun zamanı tutar. oyun sekreterlerinden biri oyun protokolünü tutarken diğeri ağır hataları yazar, havuzdan uzaklaştırma alan oyuncunun ceza süresini tutar ve süre sonunda havuza dönmesi için gerekli uyarıları yapar.
