151
henüz yeterince doğru anlamlandıralamadığını, yorumlanamadığını ve geliştirilemediğini düşünüyorum. sözgelimi f1'de bir istatistik vardır, tur bindiren pilotun tur zamanı uzar. bunun önündeki araçları yeniden geçmek zorunda olmak (yol veriyor olsalar da zaman kaybıdır) ve artık riskli yerine güvenli sürüşü tercih etmek gibi sebepleri vardır.
bu durumu xg olayına uyarlarsak, gol atmak zorlanan ya da kolay gol yiyen bir takımın xg'si kolay gol atan ve hızlıca sonuca giden bir takımınkinden yüksek olabilir. çünkü takım mağlup ya da berabere ise son saniyeye kadar gol aramaya, şut çekmeye devam edecektir. diğer takım düşük bir xg ile oyun başında 2-3 farka ulaştıysa, oyunu rölantiye almaya karar verebilir ve bu durumda xg'si çok artmaz. ya da küçük bir takım maç başında şans golü bulup 90 dakika defans yapabilir ve bunun neticesinde karşı takım 3-4 xg'ye rahatlıkla çıkarken kendisi 0.5 altında kalabilir ve 3 ya da 1 puanı kat kat düşük xg ile alabilir.
başka bir örnek, kendine güvenen bir takım daha iyi bir pozisyon ararken atağı şutla sonuçlandırmayıp topu kaptırabilir ya da atağı bir şekilde şutsuz öldürebilir hatta bazen bizim de yaptığımız gibi rakip ceza sahasında 3-4 pas yaptığı halde şut çekmeden atağı sonlandırabilir ve xg elde edemezken başka bir takım çok pozisyona giremeyeceklerini değerlendirerek her fırsatta şut çekip ufak rakamlarla xg'yi şişirebilir. yani bana göre toplam xg kadar ortalama xg de (bu xg'nin kaç şutla elde edildiği 1 tane 0.5'lik ,2 tane 0.3'lük, 4 tane 0.1'lik = 1.5 xg mi yoksa 0.1 lik 15 şut = 1.5 xg mi gibi) göz önüne alınmalı.
bir de xg'nin puan tablosu ile ilişkilendirilmesi olayı var. bu yanlış bir yaklaşım. zaten arada 1'e yakın korelasyon olması beklense xg diye bir istatistiğe ihtiyaç duyulmazdı. bir takım iyi yolda mı kötü yolda mı, ne kadar pozisyon üretiyor/veriyor anlamak için puan tablosuna ve attığı/yediği gollere bakın denirdi. xg bunlardan farklı olabileceği için varlığının bir anlamı var. bu farkı yaratan pek çok faktör vardır elbette ama sanırım en önemlisi takım kalitesidir. şöyle düşününün, xg'si 0.3 olan bir yere topu koyup kalede profesyonel bir kaleci varken bizim şirkette kadın erkek fark etmeksizin 45+ müdürlere 20 şut çektirsem xg 6 olduğu için 6 gol beklemem biraz hayal olur. çünkü xg değerleri çok büyük bir havuzdan hesaplanıyor ve bunlar arasında çok iyi ve çok kötü takımlar olduğuna göre xg değerleri ortalama bir takımın verimliliğini yansıtır. bizim müdürlerin ise bu verimliliğe ulaşamayacağı açık.
bu verimlilik ortalama xg / maç başı gol şeklinde kabaca hesaplanabilir sanırım. mesela bir takımın ortalama xg'si 3 iken maç başına attığı gol 1.5 ise %50 verimli bir takımdır. dolayısıyla 2 gole ulaşmak için 4 xg kadar pozisyona girmesi gerektiğini düşünebiliriz. başka bir takımın ortalama xg'si 2 iken maç başı golü de 2 ise 2.5 civarı xg yaptığı bir maçta 2-3 gol atabileceğini değerlendirebiliriz. ya da bizim müdürler 6 xg'den 3 gol çıkardıysa verimlikleri %50 deyip başka bir testte 10 xg'lik şut çektirdiğimde beklentimi 5 civarı tutmam çok daha gerçekçi olacaktır. benzeri xga, yenen gol sayısı ve defans kalitesi için de geçerli.
ama bu son hesapların çok da anlamlı olmadığını ve konuyu xg'nin asıl yansıtmaya çalıştığı durumdan saptırdığını düşünüyorum. aynı şekilde puan tablosu ile xg farkını paylaşıp "amma fark varmış haa" demek -xg istatistiğinin her ne kadar hala mükemmel anlamladırılmış olmadığını ve geliştirilmeye muhtaç olduğunu düşünsem de- meselenin özünü kavrayamadığımızı gösterir. tekrar söylüyorum, sıralama benzer olacak olsaydı bilim adamları böyle bir istatistik üretmekle zaten uğraşmazdı. farklı şeyler göstermeli ki ihtiyaç duyulsun. ve farklı şeyler göstersin farklı bir sonucu olması doğal. bu şaşkınlığın istatistiğin içinde olan insanlarda bile peydah olması ilginç geldi bana.
bu durumu xg olayına uyarlarsak, gol atmak zorlanan ya da kolay gol yiyen bir takımın xg'si kolay gol atan ve hızlıca sonuca giden bir takımınkinden yüksek olabilir. çünkü takım mağlup ya da berabere ise son saniyeye kadar gol aramaya, şut çekmeye devam edecektir. diğer takım düşük bir xg ile oyun başında 2-3 farka ulaştıysa, oyunu rölantiye almaya karar verebilir ve bu durumda xg'si çok artmaz. ya da küçük bir takım maç başında şans golü bulup 90 dakika defans yapabilir ve bunun neticesinde karşı takım 3-4 xg'ye rahatlıkla çıkarken kendisi 0.5 altında kalabilir ve 3 ya da 1 puanı kat kat düşük xg ile alabilir.
başka bir örnek, kendine güvenen bir takım daha iyi bir pozisyon ararken atağı şutla sonuçlandırmayıp topu kaptırabilir ya da atağı bir şekilde şutsuz öldürebilir hatta bazen bizim de yaptığımız gibi rakip ceza sahasında 3-4 pas yaptığı halde şut çekmeden atağı sonlandırabilir ve xg elde edemezken başka bir takım çok pozisyona giremeyeceklerini değerlendirerek her fırsatta şut çekip ufak rakamlarla xg'yi şişirebilir. yani bana göre toplam xg kadar ortalama xg de (bu xg'nin kaç şutla elde edildiği 1 tane 0.5'lik ,2 tane 0.3'lük, 4 tane 0.1'lik = 1.5 xg mi yoksa 0.1 lik 15 şut = 1.5 xg mi gibi) göz önüne alınmalı.
bir de xg'nin puan tablosu ile ilişkilendirilmesi olayı var. bu yanlış bir yaklaşım. zaten arada 1'e yakın korelasyon olması beklense xg diye bir istatistiğe ihtiyaç duyulmazdı. bir takım iyi yolda mı kötü yolda mı, ne kadar pozisyon üretiyor/veriyor anlamak için puan tablosuna ve attığı/yediği gollere bakın denirdi. xg bunlardan farklı olabileceği için varlığının bir anlamı var. bu farkı yaratan pek çok faktör vardır elbette ama sanırım en önemlisi takım kalitesidir. şöyle düşününün, xg'si 0.3 olan bir yere topu koyup kalede profesyonel bir kaleci varken bizim şirkette kadın erkek fark etmeksizin 45+ müdürlere 20 şut çektirsem xg 6 olduğu için 6 gol beklemem biraz hayal olur. çünkü xg değerleri çok büyük bir havuzdan hesaplanıyor ve bunlar arasında çok iyi ve çok kötü takımlar olduğuna göre xg değerleri ortalama bir takımın verimliliğini yansıtır. bizim müdürlerin ise bu verimliliğe ulaşamayacağı açık.
bu verimlilik ortalama xg / maç başı gol şeklinde kabaca hesaplanabilir sanırım. mesela bir takımın ortalama xg'si 3 iken maç başına attığı gol 1.5 ise %50 verimli bir takımdır. dolayısıyla 2 gole ulaşmak için 4 xg kadar pozisyona girmesi gerektiğini düşünebiliriz. başka bir takımın ortalama xg'si 2 iken maç başı golü de 2 ise 2.5 civarı xg yaptığı bir maçta 2-3 gol atabileceğini değerlendirebiliriz. ya da bizim müdürler 6 xg'den 3 gol çıkardıysa verimlikleri %50 deyip başka bir testte 10 xg'lik şut çektirdiğimde beklentimi 5 civarı tutmam çok daha gerçekçi olacaktır. benzeri xga, yenen gol sayısı ve defans kalitesi için de geçerli.
ama bu son hesapların çok da anlamlı olmadığını ve konuyu xg'nin asıl yansıtmaya çalıştığı durumdan saptırdığını düşünüyorum. aynı şekilde puan tablosu ile xg farkını paylaşıp "amma fark varmış haa" demek -xg istatistiğinin her ne kadar hala mükemmel anlamladırılmış olmadığını ve geliştirilmeye muhtaç olduğunu düşünsem de- meselenin özünü kavrayamadığımızı gösterir. tekrar söylüyorum, sıralama benzer olacak olsaydı bilim adamları böyle bir istatistik üretmekle zaten uğraşmazdı. farklı şeyler göstermeli ki ihtiyaç duyulsun. ve farklı şeyler göstersin farklı bir sonucu olması doğal. bu şaşkınlığın istatistiğin içinde olan insanlarda bile peydah olması ilginç geldi bana.
