bugün yine yazmıştım ama ufak anektodlar vererek neden dövizin arttığını söyliyim basit olarak;
dünya genelinde abd seçimleriyle birlikte dolar yükseliş trendindeydi zaten. amerika bankaları ve kuruluşlar trump gelirse durum kötü vs diye pompaladılar bu pompalama sonrası hillary bekleniyordu trump geldi biraz aşağı hareket sonrası tekrardan dolar yükselmeye başladı ki bunda trumpın açıklamalarında etkisi var. neyse sonrasında fed kararları geldi amerikanın ekonomisi beklenenden iyi konumda olduğu ortaya çıktı, işte bir dünya çiftçilikten tut bankalara kadar iyi raporlar geldi. bunla birlikte dolar trendini sürdürdü kaldı ki her para birimi karşısında şahlanıyor. burda tl demek yanlış euro karşısında bile parite 1e çok yaklaştı zaten bundan dolayı euro yükseliyor parite korunuyor bir nevi.
neyse şimdi bizi ilgilendiren kısma gelelim. dünyada yükseliyor niye bizde ses çıkıyor. çünkü basit oranla senin paran dolar karşısında 20 günde bile %15 eridi. 12 ekim 2016 3 ay önce 3.16 olan dolar şu anda 3.88. 3 ayda 70 kuruş değer kazanmış ve kazanmaya devam ediyor. çok değil 6 ay önce 2.90 larda geziyordu kur. şimdi bizde ekonomi niye böyle ufak açıklıyım dilim döndüğünce.
öncelikle hükümet gözünden bakalım yani onların yanında bir kişi olarak dediklerine bakalım.
1- dış güçler ve fetö müdahalesi
2- darbe oldu
3- ekonomi aslında kötü değil heryerde yükseliyor normal yani
4- halk elinde çok dolar tutuyor bozdursa yırtarız
*1-şimdi bakınca dış güçler ve fetö ayağının bir kısmı doğru. dış güçler ve fetö birşeyler yapıyor. neler yapıyor yatırım yapmıyor, ülkede ki dövizi sürekli alım trendine sokuyor ki piyasadan hala döviz topluyor. fetö ise burda zaten günah keçisi dolar düşse fetö düşürdü diyecekler zaten o yüzden sallamayın.
2-darbe konusunda ise o gün dolar artmadı aslında artması gereken zamana yayılıp arttı. bu doğrudur ama beklenen 10-20 kuruş artıştı maksimum sonra düşme trendine girmesi gerekiyordu ancak maalesef buda olmadı.
3- bunu yukarıda da açıkladım dünyada %10 artıyorsa türkiyede %50 artıyor dolar yani mantık yok.
4- tayyip bunu güzel oynadı bozdurdu halk dolarını cidden işe yaradı 20 kuruş düştü. ama noldu halk 1 milyon bozdurdu piyasada 10milyon talep oldu tekrar şahlandı. yani geçici çözüm kaldı ki altına yönlendirdi halkı. ulan altını dolarla hesaplıyorsun zaten. piyasaya sadece dolar pompalansın diye yaptığın o kadar belli ki.
şimdi ekonomik ve gerçek açıdan bakalım.
1- siyasi istikrar
2- ohal ile yönetim ve khk'lar
3- ne avrupa birliği ne şangay 5lisinde olmaman
4- ülkende sürekli terör saldırısı olması
5- besleyemeyeceğin kadar misafir( mülteci suriyeli) alman ve avrupadan gelen paraları direk yemen para kalmaması.
6- sınır ötesi operasyon.
7- mb müdahale ettirilmemesi.
8- cb söylemleri
şimdi bu maddeleri irdeliyelim.
1- ülkede istikrar yok. hala rejim değişikliği konuşuluyor kaldı ki anayasa maddeleri tek adam rejiminin önünü açıyor. dış yatırımcı ise böyle bir ortamda yatırım yapmıyor ülkede istikrar yok para getirmenin mantığı yok çoğu firma zaten çekildi ülkeden yavaş yavaş çekiliyor.
2- ohal yönetimi ve khk. şimdi düşünün şirket açıcaksınız sizi direk kapatma yetkisi hükümette. canı sıkıldığı zaman operasyon yapıcak canı sıkılınca işten atıcak. böyle bir ortamda 1. maddeyle beraber yatırım gelmez. 1. madde de belirtilen tek adam rejimi bu şekilde uygulanıyor zaten. o yüzden dış yatırımcı gelmiyor gelmek istemiyor.
3- bu önemli bir konu. taraf seçemedi hükümet. daha doğrusu çok geç seçti diyelim buda zaten fırlamış doları daha da yükseltti. avrupadan suriye olayının en başında kopması gerekirken darbe sonrası aklına geldi. böyle olunca rusyaya yanaştı ama hala ihracat olarak avrupaya bağımlıyız. çünkü piyasamız resmen orda. önce bunları düşünmesi lazımdı düşünmedi rest çekti durdu sonra noldu geri adım attı ama artık çok geç.
4- yatırımcı kaçıran en önemli etken. sadece yatırımcı değil turistte kaçırıyor. kaldı ki ülkenin en önemli gelirlerinden biri artık turistler. ancak gel gör ki turist gelmiyor bu yazda gelmeyecekler. arap turistlere ağırlık veriyorsun ama onlar işine yaramıyor avrupalı turiste ihtiyacın var ruslara ihtiyacın var. ruslarla aran iyi olsada terör sıkıntı yaratıyor. avrupalı zaten gelmek istemiyor. böylece ülkeye döviz girmiyor ve sen sürekli - ye gitmeye devam ediyorsun.
5- birde burası var. her fırsatta 3milyar euro neden isteniyor önce ki gelen yardımlar noldu ? işte sen ülkeni zor döndürüyorsun 3milyon kişiyi alıyorsun hiç ekonomini düşünmeden sadece sana rant kapısı olsun diye. kimse bana burda ki insanlar savaştan kaçtı zorundalıktan geldi ayağı çekmesin. orda gerçekten savaştan kaçan 1 milyon insan bile yok. çoğu suriyede zaten dilenci vs olarak takılan kesimdi. suriyeli düzgün biriyle konuşun anlarsınız zaten orda dilenenler burda dileniyor ve ülkende yardım alıyorlar senin vergilerinle. kusura bakmayın ama madem sen baya alanı temizledin yollayacaksın oraya bu halkı yoksa 3milyon kişinin ekonomik olarak baskısı altında kalırsın.
6- sınır ötesi operasyon. bu konu zaten direk savunma demek. ben karşı değilim ama giden paranın haddi hesabı yok o yüzden silahların mühimmatını dolar ve euro ile aldığından dolayı tl karşısında şansın kalmıyor.
7- aslında en önemli maddelerden biri. mb müdahale etmiyor. faiz arttıramıyor baştakinin korkusundan. 10 ocak 2017de yalandan 1.5milyar dolar sürdü piyasaya daha doğrusu sürmedi bankaların parasını kullandı ama 2 kuruş düştü. çünkü faiz arttırması lazım faiz arttıramayınca elinde 30 milyar doları kalmış bir mb'nin yapacak salvosu kalmıyor. faiz artışına izin yok çünkü inşaat sektörü önemli.
8- evet reisin söylemleri. 2 saat konuşunca 10 kuruş artan dolar var. çünkü sallıyor ekonomik danışmanları yok resmen onlar uyduruyor buda okuyor böyle olunca her konuşmada farklı konuşunca piyasa korkuyor çekiniyor istikrar olmadığından ne olcak şimdi diye dolar artıyor.
birde inşaat sektörü var. reisin en sevdiği dal. burası için ülke bataklığa gidiyor. faiz arttırmıyor çünkü inşaat devam etmeli. ülkenin gelir kaynağı inşaat şu anda resmen başka kaynak yok. oda yabancı yatırımcı almayınca halk alınca bir halta yaramıyor sadece şirket sahipleri 2 kat zengin oluyor.
genel manada üstün körü bu şekilde. çıkış reçetesi var mı şu durumun. aslında biraz akıllıca davranılırsa ekonomi düzelir. öncelikle başkanlık-tek adamlık bundan vazgeçilip demokrasi desteklenecek. sonra ülkede ki terör olayları ile ilgili radikal önlemler alınacak kınanmayacak sadece. daha sonra radikal islam desteklenmeyecek bilime yönelicek şekilde eğitim reformu yapılacak. çiftçi,hayvancı kısaca üretici desteği verilecek. kamu kuruşları ve vekillerin ve de bankaların harcamaları kısıtlanacak. buna tayyip harcaması ve sarayda dahil. gelir kalemi getirecek yeni iş alanları açılacak. devlet yatırımı yapıcak ucuz işçilik var yabancı için burda onu kullanacak. ancak bu şekilde biraz düze çıkarız. ancak gel gör ki bunlar çok zor.
saygılar