batık maliyet yanılgısı

• 1

  ingilizcesi "sunk cost fallacy" olan ekonomi/psikoloji terimi. basitçe, günümüzde bir konu ile ilgili karar alırken, bu konu ile ilgli geçmişte harcanan zaman, emek, para gibi kavramların değerlendirmemizi etkilemesine izin verme hatasıdır.
  
  bu terim hayata ilişkin birçok konu ile ilişkilendirilebileceği gibi, futbol ile de doğrudan ilgilidir. #2581030 nolu entry'de belirttiğim yanılgıların yanı sıra, "x futbolcuyu y'ye aldık, satacaksak en az bu kadar bonservis almalıyız" tarzı yaklaşımlar tam olarak bu yanılgının konusudur. senin futbolcuya verdiğin bonservis tarih olmuş, bitmiş gitmiştir, geçmişin konusudur. şu an yapılacak satışın konusu değildir, şu anki fiyatı etkilemez, senin de bunu beklememen, kendine böyle bir başlangıç noktası belirlememen gerekir, zira aksi takdirde sebepsiz yere mutsuz olursun. şu anki fiyat, mevcut şartların tümü dikkate alınarak, piyasa tarafından belirlenir.
  
  bunun dışında, futbol ile alakasız başka konularda da bu son derece duygusuz ama feci mantıklı kavramın izlerini görebiliriz. mesela, insanlar uzun süreli, mesela 5-6 yıllık mazisi olan ilişkilerini sonlandırmakta çok zorlanırlar. sebebi, "verilen emekler, beraber geçirilen uzun zaman" dır. bu, tam olarak bir "batık maliyet yanılgısı"'dır. ister 6 gün, ister 6 yıl sürmüş olsun bir insan, ilişkisi yürümez bir hal aldığı an bitirmeli ve önüne bakmalıdır.
  
  özet: mealen "geçmişe takılıp kalarak, geleceğe zarar vermek" anlamına da gelebilecek ve bence bir insanın mutlu olabilmek için hayatından çıkarması gereken yanılgı.
• 2

  basit ekonomi terimlerinden birisidir. gecmis yatirim bugune her zaman getiri getirmez.
  
  futbol cercevesinde christian luyindama'ya 8 milyon euro ya da mbaye diagne'ye 13 milyon euro bonservis istemek buna guzel bir ornektir. olmayacak duaya amin demektir.
• 3

  insan beyninin rasyonel düşünmeyip düştüğü safsatalardan biridir. en çok duyduğum örneği para verip sinemaya giden ademoğlunun filmi sevmemesine rağmen filmden çıkmayıp parasını çıkarmaya çalışmasıdır. aslında sinemaya gitme amacı eğlenmektir. filmin sevilmemesi ile birlikte amacın gerçekleşmeyeceği ortaya çıkmıştır. filmden erken çıkılması ya da filmin tamamlanması eğlenme çıktısını değiştirmez. bu nedenle filmden erken çıkmak rasyonel olan seçenektir. ama insan beyni kendini rahatlatmak ve paranın boşa gitmediğini ispatlamak adına yanlış karar verir ve bu safsata gerçekleşir. filmde kalır ama keyif almayız.
  
  futbolla ilgili örnek ise takımımızda artık fayda sağlamayacağı aşikar olan feghouli, babel gibi oyunculara dair sözleşmesi devam ediyor faydalanmamız lazım düşüncesidir. bana göre bu oyuncuların fayda sağlamayacağı 1 ekim 2020 rangers fc galatasaray maçı sonrası netleşmişti. bunlara ek olarak o dönem kadroda bulunan falcao ve belhanda da eklenebilir. hadi belhanda için 2020-2021 sezonunda orta sahada sayısal eksiklik vardı diyelim, diğer oyuncuların yokluğu ilgili maç sonrası sadece ligde devam ettiğimiz 2020-2021 sezonu sonucunu değiştirmezdi bana göre. hatta oynatmadığımız durumda kadro istikrarını iyileştirme şansımız da olurdu. kim bilir belki bunlardan birileri artık oynamam mümkün değil gideyim bu takımdan derdi de maliyetlerinden kurtulurduk. ama bu safsataya düştük hala da devam ediyoruz, bu oyuncular şanslar buluyor.