67
biraz da tarih madem: rakibimiz*, vilnius temsilcisi fk zalgiris'in ismi bildiğimiz üzere ünlü euroleague takımı zalgiris kaunas'la paylaşılıyor. yine futbol takımı kauno zalgiris de var. peki nedir bu zalgiris? demirspor, dinamo gibi bir şey mi?
zalgiris, ismini bir savaştan alıyor, literatüre grünwald (green wood - yeşil orman) muharebesi olarak geçen bir savaştan. lehçe'de grunwald, litvanyaca'da ise zalgiris olarak isimlendirilmiş olan bu savaş, polonya-litvanya birliği ve töton şövalyeleri arasında, 1410'da yapılmış. orta çağ avrupa'sının en büyük savaşlarından biri olarak kabul ediliyor. zalgiris ismi, litvanya'da zaferle eş anlamlı gibi.
aslında bu savaşın öncesi önemli. 1230'lu yıllarda prusyalılar (cermenleşmeden önce baltık halkıydılar) ve litvanya-letonya-estonya halkları hala pagandı. vikinglerin bile çoktan hristiyanlığı benimsediği ortamda katolikliğin yeryüzündeki gölgesi* polonya krallığı, komşularının bu tutumundan oldukça rahatsızdı. o bölgelere ara sıra düzenledikleri seferlerden de bir sonuç alamıyorlardı.
aynı esnada haçlı seferleri için kurulmuş alman tapınak şövalyeleri tötonlar da boşa çıkmıştı. bunu fırsat bilen polonya kralı, tötonlara bölgeden toprak teklif etti ve karşılığında baltık halklarını komple katolik yapacak bir haçlı seferi düzenlemelerini istedi.
baltık paganları, tepeden tırnağa zırhlı bu şövalyeler karşısında okçuları, hareketli birlikleri ve hafif atlılarıyla ellerinden geleni yapsalar da fazla dağınıklardı. sistemli tötonların ilerleyişini durduramadılar ve katolikliğe geçiş hızlanarak devam etti. en sonunda bu seferler amacına ulaştı, avrupa'daki son pagan halk da tek tanrılı inanca geçişini yapmıştı.
ne var ki tötonların durmaya niyeti yoktu. baltık halklarından sonra, gözlerini ortodoks novgorod prensliğine diktiler ve oradan başlayarak tüm slav halklarını katolik yapmanın hayallerini kurdular. yaşamış en büyük rus figürlerden birisi olacak novgorod prensi aleksandr nevski, peipus gölü üzerinde töton birliklerini karşıladı. zırhları gölün buz tabakasına ağır gelen tötonlar, hem doğal şartların, hem de novgorod atlılarının gazabına uğrayarak geri çekildiler. böylece rusya'yı katolikleştirme planı da peipus gölü sularına düşmüş oldu. nevski de bu zaferle birlikte novgorod'u siyasi birlik haline getirerek günümüz rusya'sının temelini attı.
baltıkların katolik olmasının ve bu seferin uğradığı başarısızlığın ardından tötonların bölgedeki varlığının polonya için bir anlamı kalmamıştı. birbirlerine sarmaları artık kaçınılmazdı. çok geçmeden tehdidin yönü değişti ve sınırında agresif bir savaşçı topluluğu istemeyen polonya, eski düşmanı litvanya düklüğü ile birleşerek tötonların üzerine yürüme kararı aldı. işte zalgiris ya da grunwald, tannenberg savaşı olarak bildiğimiz muharebe de budur. sonucunda ağır bir yenilgiye uğratılan tötonlar agresifliklerini kaybetmiş ve 1430'lardan itibaren de bölgede caydırıcı bir otonom güç olmaktan çıkmışlardır. günümüzde almanya içerisinde derneğimsi bir kilise yapısı olarak devam etmekteler. zira polonya'nın kendilerine buyur ettiği, almanların immanuel kant dolayısıyla da epey benimsediği königsberg şehri, 2. dünya savaşından sonra sovyetlerin savaş tazminatı niyetine çökmesiyle el değiştirip kaliningrad adını almıştır ve hala rusya toprağıdır.
nefretle başlayan lehistan-litvanya birliği ise uzun yıllar devam etmiş, polonya'nın avrupai katolikliğin bekçiliğini yapması, 2. viyana kuşatmasının jan sobieski önderliğinde dağıtılmasıyla sürmüştür. tabii 2. dünya savaşı'nda onca avrupa'yı koruma geçmişine rağmen avrupalılarca işgal edileceklerdir. zorla katolikleştirilen baltıklar ise önce sovyet hakimiyeti, ardından da avrupa'ya entegrasyon çabalarıyla gündem yaşayacaktır.
zalgiris, ismini bir savaştan alıyor, literatüre grünwald (green wood - yeşil orman) muharebesi olarak geçen bir savaştan. lehçe'de grunwald, litvanyaca'da ise zalgiris olarak isimlendirilmiş olan bu savaş, polonya-litvanya birliği ve töton şövalyeleri arasında, 1410'da yapılmış. orta çağ avrupa'sının en büyük savaşlarından biri olarak kabul ediliyor. zalgiris ismi, litvanya'da zaferle eş anlamlı gibi.
aslında bu savaşın öncesi önemli. 1230'lu yıllarda prusyalılar (cermenleşmeden önce baltık halkıydılar) ve litvanya-letonya-estonya halkları hala pagandı. vikinglerin bile çoktan hristiyanlığı benimsediği ortamda katolikliğin yeryüzündeki gölgesi* polonya krallığı, komşularının bu tutumundan oldukça rahatsızdı. o bölgelere ara sıra düzenledikleri seferlerden de bir sonuç alamıyorlardı.
aynı esnada haçlı seferleri için kurulmuş alman tapınak şövalyeleri tötonlar da boşa çıkmıştı. bunu fırsat bilen polonya kralı, tötonlara bölgeden toprak teklif etti ve karşılığında baltık halklarını komple katolik yapacak bir haçlı seferi düzenlemelerini istedi.
baltık paganları, tepeden tırnağa zırhlı bu şövalyeler karşısında okçuları, hareketli birlikleri ve hafif atlılarıyla ellerinden geleni yapsalar da fazla dağınıklardı. sistemli tötonların ilerleyişini durduramadılar ve katolikliğe geçiş hızlanarak devam etti. en sonunda bu seferler amacına ulaştı, avrupa'daki son pagan halk da tek tanrılı inanca geçişini yapmıştı.
ne var ki tötonların durmaya niyeti yoktu. baltık halklarından sonra, gözlerini ortodoks novgorod prensliğine diktiler ve oradan başlayarak tüm slav halklarını katolik yapmanın hayallerini kurdular. yaşamış en büyük rus figürlerden birisi olacak novgorod prensi aleksandr nevski, peipus gölü üzerinde töton birliklerini karşıladı. zırhları gölün buz tabakasına ağır gelen tötonlar, hem doğal şartların, hem de novgorod atlılarının gazabına uğrayarak geri çekildiler. böylece rusya'yı katolikleştirme planı da peipus gölü sularına düşmüş oldu. nevski de bu zaferle birlikte novgorod'u siyasi birlik haline getirerek günümüz rusya'sının temelini attı.
baltıkların katolik olmasının ve bu seferin uğradığı başarısızlığın ardından tötonların bölgedeki varlığının polonya için bir anlamı kalmamıştı. birbirlerine sarmaları artık kaçınılmazdı. çok geçmeden tehdidin yönü değişti ve sınırında agresif bir savaşçı topluluğu istemeyen polonya, eski düşmanı litvanya düklüğü ile birleşerek tötonların üzerine yürüme kararı aldı. işte zalgiris ya da grunwald, tannenberg savaşı olarak bildiğimiz muharebe de budur. sonucunda ağır bir yenilgiye uğratılan tötonlar agresifliklerini kaybetmiş ve 1430'lardan itibaren de bölgede caydırıcı bir otonom güç olmaktan çıkmışlardır. günümüzde almanya içerisinde derneğimsi bir kilise yapısı olarak devam etmekteler. zira polonya'nın kendilerine buyur ettiği, almanların immanuel kant dolayısıyla da epey benimsediği königsberg şehri, 2. dünya savaşından sonra sovyetlerin savaş tazminatı niyetine çökmesiyle el değiştirip kaliningrad adını almıştır ve hala rusya toprağıdır.
nefretle başlayan lehistan-litvanya birliği ise uzun yıllar devam etmiş, polonya'nın avrupai katolikliğin bekçiliğini yapması, 2. viyana kuşatmasının jan sobieski önderliğinde dağıtılmasıyla sürmüştür. tabii 2. dünya savaşı'nda onca avrupa'yı koruma geçmişine rağmen avrupalılarca işgal edileceklerdir. zorla katolikleştirilen baltıklar ise önce sovyet hakimiyeti, ardından da avrupa'ya entegrasyon çabalarıyla gündem yaşayacaktır.
